Poznaj swój organizm (uda) – część I

Uda stanowią części kończyn dolnych rozciągające się od stawów kolanowych do stawów biodrowych. W terminologii anatomicznej jest to odcinek bliższy kończyny dolnej. Na drodze ewolucji człowiek stał się istotą dwunożną. W związku z tym kończyny dolne przejęły funkcje, które do tej pory pełniły razem z kończynami górnymi. Statyczna i masywna budowa nóg przejawiająca się w grubych oraz mocnych kościach wynika z funkcji, które pełnią. Zalicza się do nich przede wszystkim funkcję lokomocyjno-napędową, podporową, a także stabilizacyjną – odpowiadają między innymi za utrzymanie prawidłowej postawy ciała. Właśnie dlatego kończyny dolne stanowią niejako kolumny podporowe dla tułowia. Warto w tym miejscu wspomnieć, iż łączą się one z tułowiem za pośrednictwem zamkniętego, kostnego pierścienia – miednicy.

Budowa miednicy

Obręcz kończyny dolnej potocznie zwaną obręczą biodrową lub po prostu miedniczną zbudowana jest z parzystych kości miedniczych oraz kości krzyżowej. Te trzy elementy razem tworzą silny pierścień kostny – miednicę. W początkowym okresie ontogenezy kość miedniczna zbudowana jest z trzech części rozdzielonych chrząstką. Zalicza się do nich kość biodrową, kość łonową, a także kość kulszową. Do całkowitego zrośnięcia kości miednicznej dochodzi dopiero w wieku 16-18 lat. Z kolei kość krzyżowa zbudowana jest najczęściej z pięciu kręgów krzyżowych. Zrastają się one w jedną całość na przestrzeni 5 lat, od 20 do około 25 roku życia. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż miednica wykazuje znaczne zróżnicowanie płciowe. Wynika to przede wszystkim z dostosowania kobiecej miednicy do funkcji porodowych – przejścia płodu podczas porodu.

Stawy miednicy

Kości miedniczne łączą się z kością krzyżową poprzez parzysty staw krzyżowo-biodrowy. Tworzą go stawowe powierzchnie uchowate kości krzyżowej i kości biodrowej. Staw krzyżowo-biodrowy bezpośrednio wzmacniają następujące więzadła: krzyżowo-biodrowe brzuszne i grzbietowe oraz krzyżowo-biodrowe międzykostne. Ponadto w sposób pośredni umacniają go takie więzadła jak biodrowo-lędźwiowe, krzyżowo-guzowe, a także krzyżowo-kolcowe. Obie kości miedniczne łączą się ze sobą poprzez spojenie łonowe utworzone przez powierzchnie stawowe kości łonowych, między którymi znajduje się krążek międzyłonowy. Również ten staw wzmacniają więzadła. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć więzadło łonowe górne oraz więzadło łukowate łonowe.

Staw biodrowy

Kość udowa będąca najsilniejszą i najdłuższą kością ludzkiego organizmu łączy się z tułowiem poprzez obręcz biodrową. Bezpośrednie połączenie kości udowej z miednicą nazywane jest stawem biodrowym. Panewkę stawu biodrowego stanowi panewka kości miednicznej. Ma ona kształt półkuli, a jej dolny brzeg przerywa wcięcie panewki. Za pogłębienie panewki odpowiada obrąbek panewkowy tworzący więzadło poprzeczne panewki. Głowę stawu biodrowego tworzy głowa kości udowej będąca ¾ powierzchni kuli. Staw ten wzmacniają liczne więzadła, wśród których możemy wyróżnić więzadło biodrowo-udowe, więzadło łonowo-udowe oraz więzadło kulszowo-udowe.