Niech moc będzie z Tobą

Mocą maksymalną mięśni szkieletowych (MPO – maximal power output) jest maksymalna wielkość mocy wyrażona w watach (W), wygenerowana przez daną grupę mięśniową w czasie próby wysiłkowej. By jeszcze dokładniej wytłumaczyć ten parametr należy sięgnąć do fizyki. Moc jest to „skalarna wielkość fizyczna określająca pracę wykonaną w jednostce czasu przez układ fizyczny” (Wikipedia). Moc mięśni w istotny sposób wpływa na codzienną lokomocję człowieka. Im jej poziom jest wyższy, tym łatwiej jest wykonywać niektóre czynności fizyczne. Należy również pamiętać, że wraz z wiekiem poziom mocy mięśniowej spada. Równie istotne jest to, by nie mylić maksymalnej mocy mięśni z maksymalną siłą mięśni, gdyż są to dwa różne parametry.

Od czego zależy moc

Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, na wartość generowanej przez mięśnie mocy nie wpływa w znacznym stopniu ich wielkość. Czynniki, które wpływają na wielkość generowanej przez mięśnie mocy można umownie podzielić na cztery grupy. Pierwszą grupę stanowią wszelkie czynniki uwarunkowane genetycznie – rodzaj dominujących w mięśniach włókien mięśniowych, zasoby ATP (adenozynotrifosforanu) w mięśniach. Do drugiej grupy zalicza się elementy będące wynikiem systematycznych treningów, na przykład poziom siły izometrycznej. Z kolei trzecią grupę stanowią czynniki będące efektem przygotowania osoby badanej do testu sprawności. Zalicza się do nich przede wszystkim temperaturę mięśni oraz ich stan energetyczny. Ostatnią grupę stanowią elementy, których wartość ustala się poprzez odpowiednie ustawienie sprzętu pomiarowego. Takim czynnikiem jest między innymi szybkość skracania mięśnia, którą modeluje się dobierając odpowiednie obciążenie (opór) zewnętrzne.

Temperatura mięśnia a moc maksymalna

Temperatura wewnątrzmięśniowa stanowi niezwykle istotny czynnik wpływający na generowaną przez mięśnie moc maksymalną. Temperatura mięśnia czworogłowego uda zmierzona na głębokości 4 centymetrów wynosi około 36 stopni Celsjusza. Przeprowadzenie prawidłowej rozgrzewki skutkuje jej wzrostem o 3-4 stopnie Celsjusza. W efekcie tego wytwarzana przez mięśnie maksymalna moc wzrasta o 25% w stosunku do wartości początkowej (sprzed rozgrzewki). Na podstawie przeprowadzonych badań zaobserwowano również, iż pod wpływem optymalnej rozgrzewki włókna mięśniowe typu I nabierają cech włókien typu II. Odwrotny efekt wywołuje natomiast nadmierny spadek temperatury mięśnia. Należy również pamiętać, że nierozgrzany mięsień jest w większym stopniu podatny na kontuzje.

Nieznośne zmęczenie

Mogłoby się wydawać, że w wysiłkach krótkotrwałych nie dochodzi do zjawiska zmęczenia. Jednakże jest to błędne mniemanie. Wyniki przeprowadzonych badań świadczą o wystąpieniu zmęczenia nawet podczas badań trwających zaledwie 10 sekund. Przykładem może być 10 sekundowy test przeprowadzony na izokinetycznym ergometrze rowerowym. Różnica w generowanej mocy pomiędzy pierwszą a ostatnią sekundą badania wyniosła aż 25%.

Jak mierzyć moc?

Do pomiaru poziomu mocy maksymalnej wykorzystuje się specjalnie zaprojektowane urządzenia, które muszą spełniać pewne wytyczne. Przede wszystkim muszą one mieć możliwość regulacji obciążenia, które ma do pokonania osoba poddana testowi. Równie istotne jest to, by umożliwiały one regulację zakresu wykonywanego przez osobę badaną ruchu. Przykładem urządzenia wykorzystywanego do pomiaru generowanej przez mięśnie mocy maksymalnej jest cykloergometr. Stosuje się go między innymi w teście Wingate badającym moc maksymalną mięśni kończyn dolnych.