Insulina – anaboliczny „pogromca” węglowodanów

Insulina jest hormonem pochodzenia białkowego zbudowanym z dwóch łańcuchów połączonych ze sobą mostkami dwusiarczkowymi. Insulina wytwarzana jest przez komórki ß tworzące w trzustce tak zwane wyspy Langerhansa. Z trzustki jest ona wydzielana do krwi. W osoczu w ciągu 5 minut zawartość insuliny zmniejsza się aż o połowę (jest to tak zwany czas półtrwania). Zdecydowana większość insuliny, bo aż 80%, rozkładana jest w w wątrobie i nerkach. Za powstawanie w trzustce insuliny odpowiada proinsulina.
Wydzielanie insuliny
Podstawowym czynnikiem, który odpowiada za wydzielanie insuliny jest stężenie glukozy we krwi. Wydzielanie insuliny do krwi przebiega dwuetapowo. Pierwszy etap (szybki) polega na uwolnieniu znacznej ilości insuliny zmagazynowanej w trzustce. Drugi etap (wolny) opiera się przede wszystkim na systematycznym wytwarzaniu, a następnie wydzielaniu insuliny z trzustki do krwi. Za zwiększenie sekrecji (wydzielania) insuliny odpowiadają takie aminokwas jak leucyna oraz arginina, a także hormony – glukagon, gastryna i sekretyna.
Działanie insuliny
Insulina oddziałuje praktycznie na cały ludzki organizm. Jednak największy wpływ wywiera ona na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczy. Co ciekawe insulina jest jedynym hormonem zwiększającym przyswajanie – działającym anabolicznie.

• Białka – insulina przyśpiesza syntezę białek i zmniejsza ich rozkład.

• Tłuszcze – insulina zwiększa produkcję ciał tłuszczowych (lipogenezę), zmniejsza aktywność lipazy hormonowrażliwej (w tkance tłuszczowej) oraz ketogenezę (w wątrobie). Ponadto odpowiada również za wzrost aktywności lipazy lipoproteinowej w tkance tłuszczowej.

• Węglowodany – insulina obniżą poziom węglowodanów we krwi. Wpływa również na zwiększenie przepływu węglowodanów z krwi do komórek. Ponadto stymuluje ona produkcję glikogenu mięśniowego i wątrobowego. Insulina hamuje proces glukoneogenezy zmniejszając tym samym produkcję glukozy. Odpowiada ona również za transport glukozy w mięśniach i tkance tłuszczowej.

Ćwiczenia fizyczne a insulina
Wpływ ćwiczeń fizycznych na stężenie insuliny we krwi został szczegółowo przebadany. Na podstawie przeprowadzonych badań zaobserwowano, iż praktycznie każdy wysiłek fizyczny (wyjątek stanowi wysiłek krótkotrwały o niewielkiej intensywności) prowadzi do zmniejszenia poziomu insuliny we krwi. Do obniżenia stężenia insuliny we krwi dochodzi niezależnie od intensywności treningu – maksymalnej, submaksymalnej, umiarkowanej, a także w przypadku ćwiczeń siłowych. Co ciekawe wzrost intensywności treningu, przy takim samym czasie jego trwania, powyżej 40% VO2 max tylko nieznacznie zwiększa spadek poziomu insuliny we krwi. Z kolei wydłużenie czasu trwania ćwiczenia prowadzi do stopniowego zmniejszenia stężenia insuliny we krwi. Za hamowanie wydzielania insuliny w czasie wysiłku fizycznego najprawdopodobniej odpowiada układ adrenergiczny. Przeprowadzone badania pozwoliły również stwierdzić, iż trening wytrzymałościowy obniża podstawowy poziom insuliny we krwi, a także redukuje wydzielanie insuliny będące odpowiedzią na wzrost stężenia glukozy we krwi. Systematyczne treningi prowadzą do zwiększenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny. Ponadto wyniki niektórych badań sugerują, iż częste wykonywanie ćwiczeń fizycznych zmniejsza spadek poziomu insuliny we krwi będący następstwem wysiłku fizycznego.