Hormony na siłowni

Układ hormonalny stanowi niezwykle istotny system odpowiedzialny za regulację większości procesów, do których dochodzi w ludzkim organizmie. Sprawuje on kontrolę nad utrzymaniem homeostazy, wzrostem i podziałem komórek oraz syntezą innych hormonów. Ponadto reguluje on także procesy metaboliczne zachodzące w komórkach. Hormony wywierają również wpływ na wydzielanie feromonów, kwasu solnego, enzymów, a także na syntezę i wydzielanie mleka. Mimo swojego niewielkiego rozmiaru hormony i cały układ wewnętrznego wydzielania w ogromnym stopniu wpływają na funkcjonowanie całego organizmu.
Czym są hormony i jak działają?
Hormony są to związki chemiczne produkowane i wydzielane przez specyficzne komórki i gruczoły. Mają one zdolność wpływania na komórki, które zawierają receptory przypisane do danego hormonu. Hormony stanowią niejako rolę komunikatorów pomiędzy poszczególnymi układami ludzkiego organizmu. Są one wydzielane również przez układ nerwowy. Hormony powstałe w układzie nerwowym działają zarówno na inne komórki nerwowe (pełnią funkcję neuroprzekaźników), jak i na komórki docelowe, nie należące do układu nerwowego. Opierając się na budowie chemicznej hormony można podzielić na następujące grupy:

• hormony peptydowe i białkowe,

• pochodne aminokwasu tyrozyny,

• pochodne cholesterolu (steroidowe).

Hormony w zależności od swojej budowy i przeznaczenia mogą działać na:

• komórki, które je wydzieliły – jest to tak zwane działanie autokrynne,

• komórki znajdujące się w najbliższej okolicy – działanie parakrynne,

• komórki znajdujące się w znacznej odległości od tych, które wydzieliły dany hormon. Hormony są przenoszone przez układ krwionośny – działanie endokrynne.

Kiedy wydzielane są hormony?
Zdecydowana większość hormonów syntetyzowanych w ludzkim organizmie jest wydzielana w sposób pulsacyjny. Polega to na tym, iż co pewien czas (specyficzny dla poszczególnych hormonów) następuje wzrost wydzielania danego hormonu. Do takich hormonów zalicza się przede wszystkim hormony wytwarzane przez przysadkę mózgową, hormony podwzgórza, a także insulinę. Zmiana częstotliwości pulsów pozwala regulować działanie hormonów. Niektóre hormony ludzkiego organizmu wydzielane są zgodnie z rytmem okołodobowym. Na intensywność wydzielania hormonów wpływa również wiek oraz płeć. Do hormonów szczególnie „narażonych” na powyższe czynniki należą przede wszystkim hormony wydzielane przez narządy płciowe oraz hormon wzrostu.
Hormony a ćwiczenia fizyczne
Ćwiczenia fizyczne wywierają ogromny wpływ na układ hormonalny. Zmiany dotyczą praktycznie każdego aspektu jego funkcjonowania – od zmiany stężenia danego hormonu we krwi, aż po objętość hormonów syntetyzowanych w jednostce czasu. Wpływ, jaki ćwiczenia fizyczne wywierają na układ wewnętrznego wydzielania zależy przede wszystkim od ich intensywności i czasu trwania. Równie istotny jest staż zawodnika, poziom jego wytrenowania oraz wiek. Zmiany są znacznie zróżnicowane również w zależności od hormonu, który został poddany analizie. Co ciekawe na rodzaj i intensywność zmian, do których dochodzi pod wpływem systematycznych treningów w układzie hormonalnym, ma również wpływ specyfika wykonywanych ćwiczeń fizycznych (aerobowe, anaerobowe, siłowe).
Serdecznie zapraszam na kolejne części tego artykułu, w których omówione zostaną zmiany potreningowe zachodzące w obrębie poszczególnych hormonów.