Co w pocie siedzi?

Zanim odpowiemy sobie na to pytanie warto przypomnieć, dlaczego właściwie człowiek się poci. Wydzielanie potu jest to nic innego jak reakcja obronna ludzkiego organizmu na panującą w jego wnętrzu temperaturę. Należy pamiętać, że jedynie 20–25% energii wytwarzanej przez komórki wykorzystywana jest do utrzymania podstawowych procesów życiowych oraz poruszania się. Pozostała część energii na drodze przemian biochemicznych zamieniana jest w ciepło.

Dla przykładu

W spoczynku mężczyzna o masie ciała równej 70kg wytwarza około 60–70W energii na godzinę. Jednak, gdy ta sama osoba przebiegnie maraton w czasie 2 godzin i 30 minut ilość wytworzonego w tym czasie ciepła wyniesie w przybliżeniu już 1100W. W celu ograniczenia nadmiernego wzrostu temperatury wnętrza ciała musi wzrosnąć szybkość utraty ciepła. Wysoka ciepłota skóry pozwala na usuwanie ciepła ciała na drodze konwekcji oraz promieniowania. Powyższe mechanizmy sprawdzają się jedynie przy niskich temperaturach otoczenia (poniżej 35°C) i w sytuacji, gdy ruch powietrza wokół ciała jest duży. Przy wysokich temperaturach otoczenia nie dość, że ciepło nie jest oddawane, to na dodatek organizm pobiera je z otoczenia. Dlatego też jedyną metodą walki z nadmierną ciepłotą ciała w tej sytuacji jest parowanie wody z powierzchni ciała – pocenie się. Wyparowanie 1 litra wody pozwala na usunięcie z ustroju 2,4MJ (580 kcal) ciepła. Nasz maratończyk w czasie dwu i półgodzinnego biegu wypoci około 5 litrów wody.

Skład potu

W skład potu wchodzi przede wszystkim woda. Stanowi ona około 99% jego zawartości. Do pozostałych elementów potu zalicza się mocznik, kwas mlekowy, węglowodany, tłuszcze oraz związku mineralne (przede wszystkim: sód, chlor, magnez, żelazo). Należy jednak pamiętać, że skład potu zależy od bardzo wielu czynników, wśród których możemy wyróżnić między innymi: spożywane pokarmy, panujące warunki klimatyczne, przebyte i aktualne schorzenia, a także gospodarkę hormonalną organizmu. Co ciekawe skład potu może się zmieniać pod wpływem treningów.

Uciekające elektrolity

Wraz z potem organizm wydala wiele niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu związków mineralnych. Elektrolitami, które w znacznych ilościach wydalane są wraz z potem są sód oraz chlor. Do zwiększenia stężenia tych elektrolitów w pocie dochodzi wraz ze wzrostem przepływu. Wynika to ze zmniejszonej reabsorcji sodu w przewodach gruczołów potowych. W pocie odnotowano również wysokie stężenie, w stosunku do ich zawartości w osoczu, takich związków mineralnych jak potas i magnez. Jednakże ich wydalanie wraz z potem jest mniejsze i wynosi zaledwie 1% zasobów ustrojowych w przypadku odwodnienia organizmu na poziomie 5,8% masy ciała. Ze względu na niezwykle istotną rolę, którą sód pełni w ludzkim organizmie (jest niezbędny do prawidłowego działania pompy sodowo-potasowej), należy zwrócić szczególną uwagę na jego uzupełnianie. Podczas 90 minutowego treningu w temperaturze otoczenia równej 24-29°C i przy wilgotności powietrza wynoszącej 46-64% całkowita strata sodu może wynieść około 100mmol. Odpowiada to stracie soli (chlorku sodu) na poziomie 7 gram.