Celiakia – objawy, leczenie i stosowanie diety bezglutenowej

Celiakia – co to takiego?

Celiakia, inaczej glutenozależna choroba trzewna, to choroba, która uwarunkowana jest odpowiedzią immunologiczną organizmu, wywołaną przez gluten oraz związane z nim prolaminy. Charakteryzuje się obecnością objawów klinicznych zależnych od glutenu oraz obecnością w surowicy przeciwciał specyficznych dla choroby trzewnej, HLA-DQ2 i/lub DQ8. Celiakia pojawia się u osób, które są genetycznie predysponowane.

Zaburzona odpowiedź układu immunologicznego objawia się nieprawidłową reakcją na białka – prolaminy, a dokładniej na pochodzące z nich frakcje: gliadynę, sekalinę i hordeinę. Co ważne, na celiakię cierpi około 1% populacji. Dwa razy częściej występuje u kobiet.

Objawy celiakii

Objawy tej choroby zależą od wieku pacjenta oraz od postaci klinicznej. Wyróżnia się cztery typy celiakii:

• klasyczna – stanowi około 30% przypadków zachorowań. Objawia się bólem brzucha, biegunkami, wzdęciami, powiększeniem obwodu brzucha, spadkiem masy ciała, zahamowaniem przyrostu masy ciała i wzrostu u dzieci, a także niedokrwistością i osteoporozą;
• niema – brak klasycznych objawów. Pojawiają się jednak specyficzne zmiany w jelitach oraz obecność w surowicy przeciwciał. Może objawiać się niedokrwistością, nietolerancją laktozy lub osteoporozą. Występuje u bliskich krewnych osób z celiakią;
• ukryta – występuje u osób, u których wykryto kiedyś celiakię, jednak ustąpiła ona po zastosowaniu diety bezglutenowej. Nawrót objawów może nastąpić pod wpływ stresu, ciąży operacji czy zakażeń przewodu pokarmowego;
• potencjalna – brak objawów klinicznych przy jednoczesnej obecności przeciwciał w surowicy.

Celiakia – diagnoza i leczenie

Aby postawić diagnozę, niezbędny jest dokładny wywiad lekarski, badania surowicy krwi oraz ewentualne badanie endoskopowe. Warto wykonać także szereg innych badań, które pozwolą dokładnie określić stan osoby chorej. Obecnie dostępne są również testy DNA na celiakię, które dają 100% pewności.

W przypadku celiakii przede wszystkim zaleca się dietę bezglutenową. Stosowanie takiej diety umożliwi regenerację kosmków jelitowych oraz zniwelowanie uporczywych dolegliwości.

Stosowanie diety bezglutenowej

U osób, u których zdiagnozowano celiakię, może pojawić się strach, choć jest on zupełnie bezpodstawny. W dzisiejszych czasach dieta bezglutenowa może być bardzo smaczna i przyjemna.

• Polega ona na wykluczeniu zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, pszenżyta, orkiszu) lub ich przetworzonych postaci i zastąpienie ich innymi produktami bez zawartości glutenu.
• Wyroby, które nie zawierają glutenu, oznaczone są symbolem przekreślonego kłosa.
• Znaleźć je można w niemal każdym większym sklepie – dostępne jest specjalne pieczywo, makarony, sosy, słodycze, przekąski i mnóstwo innych produktów, które są jednocześnie smaczne i zdrowe dla organizmu z celiakią.

Pokarmy, w których zawartość glutenu jest mniejsza niż 20 mg/ kg produktu, również uważane są za bezglutenowe. Producenci zobowiązani są do umieszczania na opakowaniu informacji, czy zawiera on gluten, także osoby z celiakią są w pełni bezpieczne. Osoba dotknięta celiakią z pewnością szybko zdobędzie wiedzę i obeznanie i będzie znała produkty, które nie zawierają glutenu.

Czym zastępuje się gluten? Najczęściej są to:

• ziemniaki,
• kukurydza,
• ryż,
• gryka,
• proso,
• soja,
• soczewica,
• fasola i ich przetwory,
• tapioka,
• maniok,
• amarantus.

Dieta bezglutenowa u osób zdrowych

Obecnie dieta bez glutenu stała się pewnego rodzaju trendem, za którym podąża wiele osób, nie zastanawiając się nad skutkami. Niestety, u osób zdrowych dieta bezglutenowa nie jest w pełni bezpieczna. Stosując ten typ diety bez wyraźnych wskazań medycznych, narażamy organizm na mnóstwo niedoborów, które mogą być szkodliwe. Co ciekawe, aż 10% populacji korzysta z diety bezglutenowej, podczas gdy jedynie 1% rzeczywiście choruje na celiakię. W najlepszym wypadku dieta bezglutenowa u osób zdrowych nie wywoła żadnego efektu, jednak warto przedyskutować ją z lekarzem. Zbilansowana, zdrowa dieta i świadome odżywianie zawsze są lepszym wyjściem niż nieumiejętnie stosowana dieta eliminacyjna.