Adrenalina – hormon strachu, walki i ucieczki

Adrenalina wraz z noradrenaliną i dopaminą należy do grupy hormonów zwanej katecholaminami. Hormony te są wytwarzane przez rdzeń nadnerczy. Zdecydowaną większość, bo aż 80% stanowi adrenalina, 20% to noradrenalina, natomiast dopamina wydzielana jest w śladowych ilościach. Noradrenalina powstaje z tyrozyny, natomiast adrenalina z noradrenaliny. Za uwalnianie katecholamin do krwi odpowiadają bodźce ze współczulnych włókien nerwowych cholinergicznych. Czas półtrwania katecholamin we krwi wynosi zaledwie 2 minuty.
Wpływ katecholamin na organizm
Adrenalina i noradrenalina oddziałują praktycznie na cały ludzki organizm. Co ciekawe, efekty działania adrenaliny i noradrenaliny w obrębie jednego narządu/układu różnią się między sobą. Skutki działania adrenaliny i noradrenaliny na poszczególne tkanki i narządy ludzkiego organizmu przedstawia poniższa tabela.

Organ	Efekty działania
Serce	przyspieszenie tętna, zwiększenie siły skurczu
Naczynia krwionośne	zwężenie (noradrenalina); rozszerzenie (adrenalina)
Nerki	zwiększenie wydzielania reniny
Przewód pokarmowy	zmniejszenie motoryki, skurcz zwieraczy
Wyspy Langerhansa	zwiększenie (noradrenalina) / zmniejszenie (adrenalina) wydzielania insuliny i glukagonu
Wątroba	zwiększenie glikogenolizy
Tkanka tłuszczowa	zwiększenie lipolizy
Skóra	skurcz mięśni przywłosowych, zwiększone wydzielanie potu
Oskrzela	rozszerzenie oskrzeli
Mięśnie szkieletowe	zwiększenie glikogenolizy

Katecholaminy a czas trwania treningu
Każdy rodzaj wysiłku fizycznego zwiększa stężenie noradrenaliny i adrenaliny we krwi. Do wzrostu poziomu noradrenaliny we krwi dochodzi już podczas ćwiczeń o niewielkiej intensywności. Z kolei w przypadku adrenaliny, by doszło do zwiększenia jej stężenia we krwi intensywność wysiłku musi oscylować w okolicy 40% VO2 max. Zarówno wzrost intensywności ćwiczenia, jak i wydłużenie czasu jego trwania prowadzi do zwiększenia poziomu katecholamin we krwi. Na podstawie przeprowadzonych badań zaobserwowano zależność między intensywnością i czasem treningu a stężeniem adrenaliny i noradrenaliny we krwi.
Katecholaminy a rodzaj treningu
Trening anaerobowy o intensywności maksymalnej i submaksymalnej oraz ćwiczenia siłowe (w szczególności wysiłki statyczne) zwiększają stężenie adrenaliny i noradrenaliny we krwi w jeszcze większym stopniu, niż trening aerobowy. Co ciekawe po zakończeniu wysiłku submaksymalnego prowadzonego do zmęczenia poziom katecholamin we krwi wielokrotnie przekracza wartości spoczynkowe. Na podstawie przeprowadzonych badań zaobserwowano, iż trening wytrzymałościowy skutkuje obniżeniem wysiłkowego wzrostu poziomu adrenaliny i noradrenaliny we krwi. Zjawisko to obserwuje się już po tygodniu od rozpoczęcia systematycznych treningów.
Katecholaminy a staż treningowy
Wyniki zrealizowanych badań świadczą, iż wysiłkowy wzrost stężenia adrenaliny we krwi u osób wytrenowanych jest o 70% mniejszy, niż u osób niewytrenowanych. W przypadku noradrenaliny różnica jej poziomu we krwi po treningu między osobami niewytrenowanymi, a wytrenowanymi sięga blisko 50% na korzyść tych pierwszych. Co ciekawe, u sportowców zaobserwowano wyższy wzrost stężenia katecholamin we krwi po wysiłku prowadzonym do wyczerpania, niż u osób nietrenujących.
Ważna adrenalina
Wzrost stężenia katecholamin (adrenaliny i noradrenaliny) we krwi w czasie treningu pełni niezwykle istotną rolę w przystosowaniu organizmu do prowadzonego wysiłku fizycznego. W czasie wysiłku odpowiadają one za:

• wzmożoną pracę serca i zwiększony przepływ krwi w organizmie,
• zwiększenie glikogenolizy w wątrobie i mięśniach,
• zwiększenie lipolizy w tkance tłuszczowej i mięśniach,
• regulację wydzielania niektórych hormonów.