Witamina D – występowanie i rola w organizmie

Witamina D – dlaczego jej potrzebujemy?

Witamina D jest dość nietypową witaminą, bowiem w swojej pierwotnej formie, jaką jest witamina D2 (ergokalcyferol) oraz witamina D3 (cholekarcyferol), nie wykazuje żadnego działania metabolicznego. Dopiero po aktywacji w wątrobie, a następnie w nerkach, związek ten pełni szereg funkcji w organizmie. Aktywna postać witaminy D to substancja o działaniu zbliżonym do hormonalnego.
Jeszcze do niedawna korzyści z witaminy D kojarzone były głównie z regulowaniem gospodarki wapniowo – fosforanowej oraz wpływem na odpowiedni rozwój mineralizacji kośćca. Obecnie wiemy już na pewno, że jej rola w organizmie człowieka jest znacznie większa. Jest to między innymi:
• regulowanie wydzielania insuliny,
• regulowanie gospodarki węglowodanowo - tłuszczowej,
• regulowanie układu odpornościowego,
• wzmacnianie układu sercowo-naczyniowego,
• działanie antykancerogenne,• działania neuroprotekcyjne.

Zapotrzebowanie i suplementacja witaminy D

Jak sprawdzić dokładny poziom witaminy D? Należy wykonać badanie na obecność związku 25(OH)D w surowicy krwi. Stężenie określa się w nanogramach na mililitr lub w nanomolach na litr, gdzie ng/ml = 2,5 nmol/l. Normy wynoszą od 30 do 50 ng/ml (17-125 nmol/l).
Obecnie większość publikacji zwraca uwagę na konieczność suplementacji witaminy D w Polsce (a właściwie w naszej szerokości geograficznej) w okresie od października do kwietnia. Dawka suplementacyjna w zależności od masy ciała wynosi:
• noworodki i niemowlęta 400-600 IU
• dzieci i młodzież do 18 roku życia 600 – 1000 IU,
• dorośli i seniorzy 800-2000 IU
• kobiety w ciąży i w trakcie laktacji 1500-2000 IU
W przypadku stwierdzonego niedoboru, otyłości, pracy na zmianach nocnych lub ciemnego odcienia skóry należy dobrać większą dawkę leczniczą indywidualnie z lekarzem. Dawki lecznicze mogą zawierać nawet do 10000 IU na dobę!

Źródła witaminy D

Witaminę D dostarczamy do organizmu na dwa sposoby. Głównym źródłem jest synteza zachodząca w skórze w wyniku ekspozycji na światło słoneczne. Wskazane są minimum 15 minutowe kąpiele słoneczne w godzinach 10:00 – 15:00, gdzie odkryte jest chociaż 18% ciała (przedramiona, część nóg). Drugim sposobem jest podaż wraz z pożywieniem bogatym w witaminę D. Są to między innymi tłuste ryby takie jak węgorz, śledź, łosoś, makrela oraz dorsz, a także sery żółte i jaja.
Niestety z uwagi na zmianę trybu życia człowieka i przebywanie głównie w pomieszczeniach zamkniętych, ekspozycja na słońce jest zdecydowanie zbyt mała, a warunki zalecanych kąpieli słonecznych są trudne do spełnienia. Niestety również szeroko stosowane filtry UV uniemożliwiają syntezę witaminy D aż w 90-95%! Podaż z pożywieniem nie jest zaś w stanie pokryć zapotrzebowania na tą witaminę.

Skutki niedoboru witaminy D

Niedobory witaminy D mogą wiązać się z:
• skłonnością do infekcji
• chorobami autoimmunologicznymi (RZS, Hashimoto, stwardnienie rozsiane, cukrzyca typu 1)
• zaburzeniami gospodarki węglowodanowo – tłuszczowej
• większym ryzykiem zachorowania na nowotwory złośliwe oraz choroby układu sercowo – naczyniowego• krzywicą u dzieci, a osteoporozą lub osteomalacją u dorosłych.
Warto zatem w wymaganym okresie stosować zalecaną suplementację lub w przypadku zaobserwowania któregoś z objawów niedoboru, wykonać badanie na poziom witaminy D w organizmie i w razie potrzeby, skonsultować się z lekarzem.