Dieta bezglutenowa – podstawowe założenia i efekty

Założenia diety bezglutenowej

Gluten to białko pochodzenia roślinnego. Nie posiada ono zbyt wielu wartości odżywczych, ale również nie jest dla każdego szkodliwe. Brak tolerancji na gluten zdarza się jednak coraz częściej i nagminne przypadłość ta mylona jest z celiakią stanowiącą poważną jednostkę chorobową. Ponieważ zboża zawierające gluten są coraz częściej modyfikowane genetycznie i obserwuje się coraz więcej szkodliwych skutków ubocznych ich spożywania u normalnego konsumenta, to zaproponowano model żywienia bezglutenowego. Głównym założeniem diety bezglutenowej jest całkowitą eliminację tego białka z diety w celu eliminacji objawów takich jak: nasilenie procesów zapalnych związanych z chorobami przewodu pokarmowego czy zaburzenia flory jelitowej prowadzące do zaburzeń perystaltyki jelit.

Produkty bezglutenowe

Wbrew pozorom dieta bezglutenowa nie oznacza diety ubogiej w witaminy i makroelementy. Dieta bezglutenowa może zawierać warzywa i owoce, a źródło białka stanowi w niej mięso np. drób. Ponadto, dieta ta zawiera rośliny strączkowe takie jak: groch, soczewica, a także orzechy w formie nieprzetworzonej. Orzechy w formie przetworzonej, czyli takie z dodatkami smakowymi, mogą zawierać w składzie mąkę pszenną, co wyklucza je z listy przekąsek bezglutenowych. W codziennym jadłospisie może znaleźć się również nabiał. Należy jednak zwracać uwagę, aby nie posiadał on w składzie ukrytego glutenu, co zdarza się w przypadku jogurtów.
Owies jest zbożem bezglutenowym, jednak powinno się pilnować, aby produkty na jego bazie zawierały certyfikat. Wpływa to na wzrost ceny produktu, ale dzięki temu producent daje nam gwarancję, że zastosowane ziarno owsa mielone było w innych młynach niż zboża zawierające gluten. Produktem dozwolonym jest również ziarno amarantusa i kukurydza. Wbrew pozorom produkty bezglutenowe są powszechnie dostępne i nie oznaczają znacznego wzrostu wydatków na zakupy spożywcze.

Produkty zawierające gluten

Gluten obecny jest w zbożach takich jak pszenica, żyto i jęczmień. Często mówi się również, że do tej grupy należy owies, który chociaż wyjściowo jest wolny od glutenu, to zostaje nim zanieczyszczony poprzez przetwarzanie ziaren w tych samych młynach, co zboża zawierające to białko. Produkty zawierające gluten to nie tylko czyste ziarno, ale również produkty pozyskiwane ze zbóż. Gluten zwierają również: kasza bulgur czy makarony (także te wytwarzane z semoliny i mąki durum). Gluten mogą zawierać również produkty często niewiązane przez nas z zawartością zbóż. Są nimi: piwo, sos sojowy, sosy winegret, dressingi i kostki bulionowe. Gluten często skrywa się również w gotowych mieszankach przypraw do dań.

Dieta bezglutenowa - efekty

Osoby chore na celiakie wykluczają gluten z diety, ponieważ w wyniku reakcji obronnej układu autoimmunologicznego dochodzi do wielu nieprzyjemnych objawów. Z kolei u osób z nadwrażliwością na gluten niezwiązaną z celiakią reakcja układu autoimmunologicznego przebiega innym torem, ale może prowadzić do zbliżonych symptomów o mniejszym nasileniu. Bywają one jednak równie dokuczliwe. Wraz z wprowadzeniem diety bezglutenowej ustępują bóle głowy, zmęczenie, problemy żołądkowe takie jak nudności, biegunki czy ciężkość żołądka. Wykluczenie glutenu z diety może też poprawić stan skóry, która do tej pory była swędząca, dotknięta zmianami łuszczycowymi czy zmianami podobnymi do wyprysku kontaktowego.
U osób z nadwagą, które przechodzą na dietę bezglutenową obserwuje się spadek masy ciała będący efektem zmniejszenia spożycia węglowodanów w diecie. Obniża to ryzyko odłożenia się nadmiaru węglowodanów w postaci tkanki tłuszczowej. Należy jednak pamiętać, że spadek masy ciała nie nastąpi w sytuacji, gdy dieta bezglutenowa bogata będzie w wysokokaloryczne przekąski bezglutenowe. W celu zastosowania tej metody, jako diety odchudzającej istotne jest stosowanie jej z rozwagą. Ponadto, należy zwrócić uwagę, że eliminacja węglowodanów złożonych z diety oznacza uszczuplenie ilości spożytego w ciągu doby błonnika, co wymaga uzupełnienia w postaci owoców i warzyw w celu utrzymania uczucia sytości na dłużej.